چگونه هوش مصنوعی آینده نشت‌یابی و مدیریت آب را متحول می‌کند؟

مقدمه

هوش مصنوعی (AI) دیگر محدود به آزمایشگاه‌ها نیست؛ امروز در قلب زیرساخت‌های شهری جای گرفته است. یکی از حوزه‌هایی که بیشترین تأثیر را از این فناوری گرفته، مدیریت آب و نشت‌یابی هوشمند شبکه‌های آبرسانی است.
در جهانی که بحران کم‌آبی و افزایش هزینه‌های انرژی دو چالش اساسی صنعت آب محسوب می‌شوند، استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین (Machine Learning) و تحلیل داده (Data Analytics) می‌تواند شبکه‌های توزیع را از یک سیستم واکنشی به سیستمی پیش‌بین و خودتصحیح‌کننده تبدیل کند. شرکت دانش‌بنیان فرآیند ارقام پرداز (FAP) با بیش از ۲۵ سال تجربه در طراحی و تولید تجهیزات آشکارسازی زیرسطحی، یکی از پیشگامان هوش مصنوعی در صنعت آب و نشت‌یابی آکوستیک در ایران و منطقه محسوب می‌شود.

• نقش هوش مصنوعی در نشت‌یابی هوشمند

هوش مصنوعی به دستگاه‌های نشت‌یاب کمک می‌کند تا به جای تکیه بر تجربه شنیداری کاربر، با تحلیل خودکار سیگنال‌های صوتی، ارتعاشی و فشاری تصمیم بگیرند که آیا صدای دریافتی واقعاً صدای نشت است یا نویز محیطی.

الگوریتم‌های AI می‌توانند:

• الگوهای صوتی نشت‌های واقعی را از صدای پس‌زمینه (ترافیک، جریان آب، ضربه چکش آب و…) تشخیص دهند.
• احتمال بروز نشت را بر اساس شدت، تکرار و فرکانس صدا محاسبه کنند.
• و در نهایت به تکنسین اعلام کنند که نشت واقعی در حال وقوع است یا خیر.

این فناوری در نشت‌یاب‌های جدید فرآیند ارقام پرداز تحت عنوان  ALJ (Automatic Leak Judgement) پیاده‌سازی شده است.

 ALJ چیست و چگونه کار می‌کند؟

مد ALJ یا Automatic Leak Judgement یک الگوریتم هوشمند مبتنی بر تحلیل طیفی (Spectral Analysis) و شبکه‌های عصبی سبک است که در مدل‌های جدید نشت‌یاب‌های آکوستیک FAP مانند  PERIJA Mini VPICK-UPو PERIJA MINI VPRO  به کار رفته است.

این الگوریتم به صورت بلادرنگ داده‌های صوتی را در چندین باند فرکانسی (از 100 تا 4000 Hz ) تحلیل کرده و با استفاده از بانک داده‌ی مرجع (Leak Signature Database) تصمیم می‌گیرد که صدای شنیده ‌شده مربوط به نشت واقعی است یا خیر.

مزایای حالت ALJ در نشت‌یاب‌های هوشمند:

1. کاهش خطای انسانی: زمانی که تکنسین مطمئن نیست صدای شنیده‌ شده مربوط به نشت است یا نویز محیطی، ALJ به‌طور خودکار تصمیم‌گیری می‌کند.
2. عملکرد دقیق در محیط‌های پرنویز: در مکان‌هایی مانند خیابان‌های پرتردد، مناطق صنعتی یا خطوط با فشار بالا، این حالت می‌تواند صدای نشت را از نویز جدا کند.
3. افزایش سرعت تصمیم‌گیری: زمان تحلیل نشت تا ۵۰٪ کاهش می‌یابد.
4. پشتیبانی از گزارش‌دهی خودکار: نتایج تحلیل به‌صورت خودکار در نرم‌افزار موبایل و فایل GIS ثبت می‌شود.

 هوش مصنوعی در مدیریت آب و شبکه‌های توزیع

در کنار نشت‌یابی، هوش مصنوعی نقش بزرگی در مدیریت هوشمند شبکه‌های آبرسانی (Smart Water Networks) دارد.
با جمع‌آوری داده‌های لحظه‌ای از حسگرهای فشار، فلو و کیفیت آب، الگوریتم‌های یادگیری ماشین می‌توانند:

• مناطق پرریسک نشت را پیش‌بینی کنند،
• فشار شبکه را برای کاهش خطر نشت تنظیم کنند،
• و حتی برنامه‌های تعمیر و نگهداری را به‌صورت خودکار بهینه‌سازی کنند.

در نتیجه، آب بدون درآمد (NRW) کاهش یافته و بهره‌وری انرژی پمپاژ افزایش می‌یابد.

• سرمایه‌گذاری فرآیند ارقام پرداز در هوش مصنوعی

شرکت فرآیند ارقام پرداز (FAP) به‌عنوان یکی از پیشروترین شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری وسیعی در توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی و حسگرهای هوشمند صوتی انجام داده است.

این شرکت با ترکیب تخصص در زمینه‌های:

• آکوستیک و پردازش سیگنال،
• تحلیل داده‌های میدانی (Big Data Analytics)،
• طراحی نرم‌افزارهای GIS Compatible و IIOT،

موفق به ساخت نسل جدید نشت‌یاب‌ها و لوله‌یاب‌های هوشمند شده است که با استفاده از الگوریتم‌های خودآموز (Self-Learning Algorithms)  قادر به بهبود دقت تشخیص در طول زمان هستند.

به همین دلیل، محصولات FAP نه ‌تنها در ایران بلکه در بیش از 32 کشور جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

کاربردهای آینده

ترکیب هوش مصنوعی (AI) با اینترنت اشیاء (IoT) مسیر آینده صنعت آب را ترسیم می‌کند:

• نشت‌یابی خودکار از طریق شبکه‌های حسگری متصل
• تحلیل همزمان داده‌های صوتی و فشار از صدها نقطه
• پیش‌بینی نقاط ضعف شبکه قبل از بروز نشت
• و کنترل هوشمند پمپ‌ها و شیرها بر اساس داده‌های یادگیری ماشین

چشم‌انداز آینده، شبکه‌هایی است که خودشان نشت را تشخیص، مکان‌یابی و گزارش می‌کنند — بدون نیاز به حضور مداوم انسان.

جمع‌بندی

فناوری هوش مصنوعی در صنعت آب، دیگر آینده‌ای دور نیست — بلکه همین امروز در تجهیزات هوشمند شرکت فرآیند ارقام پرداز به واقعیت پیوسته است. مد ALJ (Automatic Leak Judgement)، به‌عنوان مغز متفکر نشت‌یاب‌های جدید FAP، نشان می‌دهد که ترکیب علم آکوستیک با یادگیری ماشین چگونه می‌تواند تحولی واقعی در مدیریت آب و کاهش هدررفت ایجاد کند.

شرکت فرآیند ارقام پرداز با دیدگاه مهندسی و نگاه جهانی، مسیر هوشمندسازی کامل شبکه‌های آب را در ایران آغاز کرده و در حال توسعه‌ی نسل بعدی ابزارهای نشت‌یابی مبتنی بر AI و IoT است.

برای اطلاعات بیشتر:

📍 وب‌سایت رسمی شرکت فرآیند ارقام پرداز www.fap-company.com

و یا در فضای مجازی @fapcompany

📚 منابع (References):

1. International Water Association (IWA). Best Practices in Smart Water Networks, 2022.
2. IEC 61672-1: Electroacoustics — Sound Level Meters.
3. Azizi, M. (2025). Atlas of Leak Detection in Water, Gas and Condensate Installations.
4. FAP Technical Report (2025). AI Integration in Acoustic Leak Detection Systems.

شرکت فرآیند ارقام پرداز (دانش بنیان)

تولید کننده آشکارسازهای زیرسطحی و ابزار دقیق تاسیسات

پیشرو و رهبر صنعت آشکارسازی زیرسطحی ایران

www.fap-company.com

sales@fap-company.com

021-57812

021-88909577