پنج اشتباه رایج در فرآیند نشت‌یابی شبکه‌های آبرسانی و راه‌حل آن‌ها

پنج اشتباه رایج در فرآیند نشت‌یابی شبکه‌های آبرسانی و راه‌حل آن‌ها

 

• مقدمه

نشت‌یابی در شبکه‌های آبرسانی یکی از مهم‌ترین مراحل در مدیریت آب بدون درآمد (NRW) است. هرچند فناوری‌های مدرن مانند نشت‌یاب‌ آکوستیک، کرولیتورها و سیستم‌های GIS ابزارهای دقیقی در اختیار کارشناسان قرار داده‌اند، اما در عمل، بسیاری از پروژه‌های نشت‌یابی شهری در ایران به نتایج مطلوب نمی‌رسند.

علت اصلی چیست؟

پاسخ را باید در اشتباهات تکراری و غیرعلمی در فرآیند نشت‌یابی جست‌وجو کرد. در این مقاله به معرفی ۵ اشتباه رایج در فرآیند نشت‌یاب آکوستیک شبکه‌های آبرسانی و راه‌حل‌های عملی برای جلوگیری از آن‌ها می‌پردازیم.

 

1. نداشتن داده‌های واقعی و قابل اعتماد

بزرگ‌ترین خطا در نشت‌یابی، شروع کار بدون داشتن داده‌های دقیق و معتبر شبکه است. در بسیاری از شهرها، نقشه‌های لوله‌گذاری، موقعیت شیرخط‌ها و انشعابات به‌روز نیست و کارشناسان مجبورند بر اساس حدس یا تجربه کار کنند.

راه‌حل:

• قبل از آغاز عملیات نشت‌یابی، با نقشه‌برداری دقیق GIS و داده‌های پروژه‌های DMA و  LCZ، محدوده‌ها را مشخص کنید.
• از دستگاه‌هایی استفاده کنید که اطلاعات را مستقیماً با GPS ذخیره کرده و امکان خروجی در قالب KML، KMZ  یا CSV برای نرم‌افزارهای نقشه‌محور فراهم می‌کنند. همانند لوله یاب خطوط فلزی LT-8800 RTK و یا لوله یاب خطوط آب LT-Sonic.
• هماهنگی بین بخش بهره‌برداری و پیمانکاران نشت‌یابی ضروری است؛ مدیریت جزیره‌ای فقط اتلاف بودجه ایجاد می‌کند.

2. استفاده از تجهیزات غیر استاندارد یا بی‌کیفیت

بسیاری از پیمانکاران تنها برای کاهش هزینه اولیه، از دستگاه‌های نشت‌یاب مکانیکی یا آلتراسونیک بی‌کیفیت استفاده می‌کنند. این ابزارها در مواجهه با توربولانس، نویز محیطی و عمق زیاد لوله‌ها خطای بسیار بالایی دارند.

راه‌حل:

• برای تست انشعابات و شیرهای آتش‌نشانی، از پریجا مینی (PERIJA Mini) استفاده کنید؛ صدای شفاف، سیستم تشخیص خودکار نشت (Auto Leak Judgement) و سازگاری کامل با  GIS، آن را به بهترین گزینه برای پروژه‌های شهری تبدیل کرده است.
• برای نشت‌یابی خطوط اصلی و فرعی تا عمق ۵ متر، از پریجا پلاس (PERIJA Plus) استفاده کنید که مسیر پیمایش را ثبت کرده و داده‌ها را با GIS تطبیق می‌دهد.
• در پیمایش‌های بزرگ‌تر و خطوط انتقال طولانی، از LC-5000  شرکت FUJITECOM  ژاپن استفاده کنید؛ کرولیتور چهارهسته‌ای با حساسیت ۱۰ برابر و قابلیت عملکرد تا ۲ کیلومتر.

3. نادیده گرفتن شرایط محیطی و فیزیکی شبکه

نویز شهری، عبور وسایل نقلیه سنگین، لایه‌های سنگی زمین و حتی دمای محیط می‌تواند بر صدای نشت تأثیر بگذارد. یکی از اشتباهات رایج، عدم در نظر گرفتن این فاکتورها هنگام تفسیر صدا است.

راه‌حل:

• از فیلترهای چندباندی فرکانسی (Band-Pass Filters) استفاده کنید تا فرکانس واقعی نشت را از نویز محیطی جدا کنید.
• عملیات نشت‌یابی را در شب یا ساعات کم‌تردد انجام دهید تا سیگنال خالص‌تر باشد.
• پیش از شروع، نوع جنس لوله (چدن، فولاد، PVC یا پلی‌اتیلن) را بشناسید، چون فرکانس نشت در هر جنس متفاوت است.

4. عدم ثبت و تحلیل داده‌ها

برخی کارشناسان فقط صدای نشت را می‌شنوند و بلافاصله محل را علامت‌گذاری می‌کنند، بدون اینکه داده‌های دقیق آن را ذخیره کنند. این کار باعث می‌شود گزارش نهایی فاقد اعتبار فنی باشد و امکان تحلیل مقایسه‌ای در پروژه‌های بعدی از بین برود.

راه‌حل:

• از دستگاه‌هایی استفاده کنید که حافظه داخلی و قابلیت ذخیره‌سازی خودکار داده‌ها (Date, Time, GPS, Noise Level) را دارند.
• داده‌های جمع‌آوری‌شده را با نرم‌افزارهای GIS تحلیل کنید تا الگوهای نشت در مناطق مختلف شناسایی شوند.
• پریجا پلاس و پریجا مینی هر دو این قابلیت را دارند و گزارش نهایی را در قالب PDF و CSV تولید می‌کنند.

5. تفسیر اشتباه نتایج و تصمیم‌گیری نادرست

گاهی صداهای غیرنشتی مانند جریان پمپ‌ها یا لرزش سازه‌ها با صدای نشت اشتباه گرفته می‌شود. این خطاها منجر به حفاری‌های بی‌مورد و هدررفت منابع می‌شود.

راه‌حل:

• از اپراتورهای آموزش‌دیده با تجربه در تفکیک صدا استفاده کنید.
• داده‌های صوتی را با داده‌های فشار و جریان DMA تلفیق کنید تا اطمینان حاصل شود نشت واقعی است.
• در صورت تردید، از دستگاه‌های کرولیتور نسل جدید مانند LC-5000 FUJITECOM برای تأیید موقعیت دقیق استفاده کنید.
• از دوره های آموزشی تخصصی نشت یابی استفاده کنید.

 

 

 

جمع‌بندی:

نشت‌یابی علمی فقط گوش دادن به صدا نیست، بلکه ترکیبی از فناوری، داده، تحلیل و تجربه است. پنج اشتباه اصلی — فقدان داده واقعی، تجهیزات ضعیف، بی‌توجهی به شرایط محیطی، ثبت ناقص داده‌ها و تفسیر اشتباه نتایج — می‌توانند کل پروژه را از مسیر درست خارج کنند.

اما با استفاده از تجهیزات حرفه‌ای مانند پریجا پلاس، پریجا مینی و LC-5000 و رویکرد داده‌محور، می‌توان دقت نشت‌یابی را به بیش از ۹۵٪ رساند و هدررفت واقعی آب در شبکه‌های شهری ایران را به‌طور چشمگیری کاهش داد.

 

شرکت فرآیند ارقام پرداز (دانش بنیان)

تولید کننده آشکارسازهای زیرسطحی و ابزار دقیق تاسیسات

پیشرو و رهبر صنعت آشکارسازی زیرسطحی ایران

www.fap-company.com

sales@fap-company.com

021-57812

021-88909577