چرا نشتی آب بوجود می آید و دلایل اصلی ایجاد نشت در شبکه تاسیسات آب چیست؟

معرفی علت های ایجاد نشت در شبکه تاسیسات آب و چگونگی تاثیر هر یک از عوامل بر لوله های آب تا بروز نشت

واحد تحقیقات و توسعه فن آوری (واحد فن آوری های آکوستیک)
شرکت دانش بنیان فرآیند ارقام پرداز

.Farayand Argham Pardaz Ltd. Co
.Manufacturer of Underground Detection and Utility Instrument

در ادامه برخی از عوامل موثر در بروز آسیب های فیزیکی و نشت در شبکه آب معرفی می گردد، با شناخت کامل تر و نوع تاثیر پارامترهای فیزیکی و محیطی می توان گام های موثرتری در کاهش هدر رفت آب و آب بدون درآمد همچنین یافتن تکنیک های موثرتر در راستای جلوگیری از بروز نشت در انواع شبکه تاسیسات پیشنهاد داد.
اطلاعات پایه می تواند راهگشای انتخاب تجهیزات استاندارد و پیشرفته نشت یابی شبکه آب بوده و کاهش هزینه های نگهداری و تعمیرات را بهمراه داشته باشد. نشت یاب آب یکی از ابزارهای آشکارسازی و کاهش هدررفت آب می باشد که انواع آن در مقاله ای مجزا بررسی میگردد.

1- خردگی Corrosion:

خردگی یکی از مهمترین عوامل ایجاد نشت در شبکه لوله آب می باشد. در صورتیکه بخشی از لوله مدفون در خاک در آب غوطه ور باشد یا در بخشی از خاکی بستر لوله خاک مرطوب باشد و بخش های دیگر لوله در خاک خشک قرار گرفته باشد یک شرایط قطبی ایجاد شده و با جریان یافتن الکترون ها بین قطب های ایجاد شده خردگی در بدنه لوله آغاز می گردد. بسته به شرایط محیطی و جنس لوله سرعت خردگی متفاوت خواهد بود.
گاهی این حالت در خاک هایی که تفاوت فشردگی و نفوذ پذیری هوا و رطوبت در سطوح بالایی و زیرین دارند رخ می دهد و موجب میشود در بخش زیرین بدنه لوله خردگی ، ضعف بدنه و در نهایت نشت ایجاد شود.
لازم به ذکر است نشت هایی که در زیر بدنه لوله رخ می دهند بسیار سخت قابل آشکارسازی هستند و نشت یاب های آب بدلیل عدم دریافت سیگنال مناسب در سطح زمین با مشکلات بیشتری با کشف این دسته از نشت ها مواجه هستند.

“عدم جلوگیری از خردگی موجب تکرار ایجاد نشت میشود”

2- بار ترافیکی Traffic Load:

در سطح خیابان های شهر، معابر محیط های صنعتی، اتوبان ها و حتی حیاط منازل و پارکینگ ها در صورت دفن لوله های آب در عمق های کمتر از 1 متر و عبور خودروهای سنگین فشار مکانیکی بر روی بدنه لوله باعث آسیب بدنه لوله ها می شود. یکی دیگر از عوامل ایجاد نشت آب در این عامل آسیبی است که سنگ های با لبه های تیز می توانند ایجاد کنند این آسیب ها معمولا وسیع و نشت های بزرگ ایجاد می کنند.
بطور عمومی نشت های حاصل از بار ترافیکی بصورت شکاف در بدنه لوله و در طول لوله رخ می دهند.

لازم به ذکر است بر اساس برخی مشخصات لوله ، شرایط آب و خاک محل دفن لوله و نوع و شکل و اندازه نشت ایجاد شده ، صدای نشت آب متفاوت خواهد بود و تجهیزات نشت یاب آب می بایست انواع این صداهای نشت را تشخیص و آشکار نماید. پیشنهاد میشود مقاله تخصصی این شرکت با عنوان همه چیز درباره صدای نشت آب، مکانیزم و مشخصات نشت آب. را مطالعه بفرمایید.

3- پدیده ی ضربه چکشی (پدیده ضربه کله قوچی) Water Hammer Phenomenon:

یکی از شایع ترین آسیب ها به لوله های مدفون و بطور خاک لوله های آب از جنس آزبست تاثیر پذیری در برابر ضربه چکشی آب است. تغییرات ناگهانی فلو یا فشار آب داخل لوله موجب تنش در آب داخل لوله و حرکت موج آب بصورت رفت و برگشت در طول لوله شده و به طبع ایجاد نیروی ضربه شدید در طول لوله می گردد با جاری شدن این نیرو در راستای لوله و در رسیدن این موج ضربه به خم ها یا انشعابات آسیب های شدید در طول بدنه لوله می گردد. نشت های آب ایجاد شده در اثر این عامل معمولا وسیع و دارای هدررفت آب بالایی هستند و بدلیل وسعت محل نشت در جداره لوله صدای نشت ایجاد شده حاصل از خروج آب از محل نشت دارای بلندی و فرکانس بالایی نمی باشد و افت فشار آب در محل نشت فرآیند نشت یابی آب را بسیار سخت می کند.

یکی از راه کارهای کاهش هدررفت آب و آب بدون درآمد  تکنیک کنترل فشار می باشد در این روش در ساعات کمینه مصرف آب فشار شبکه کاهش یافته و در زمان آغاز مصرف آب فشار شبکه به حالت اولیه باز می گردد. این فرآیند در صورتیکه در یک بازه زمانی و بتدریج انجام نشود موجب ضربه چکشی آب می شود.

در مواقعی که در شبکه های آب با فشار بالا، پمپ ها یا شیرهای کنترلی بطور ناگهانی متوقف یا بسته شوند نیز چنین اثری ایجاد می گردد.

4- اجرای لوله کشی و نصب ضعیف Poor Plumbing:

مصرف کم چسب در اتصالات لوله کشی PVC موجب ضعف در اتصالات و نشت آب در محل اتصالات، زانویی و خمش ها میشود. در لوله های DCIP عدم رعایت اصول اتصالات پیچ و مهره و محکم نبودن اتصالات موجب بروز نشتی آب اغلب در اتصالات میشود. در بسیاری از موارد وچود سنگ ریزه ها و نخاله های نک تیز در مجاورت لوله و ترکیب شده با خاک بستر لوله موجب صدمه به بدنه لوله میشود.

5- حفاری های غیر اصولی شرکت های خدماتی و تاسیساتی دیگر:

شرکت های خدماتی لوله گذاری و توسعه شبکه کابل های زیر زمینی برق و مخابرات ، شرکت های ارائه دهنده خدمات تعمیرات و نگهداری شبکه تاسیسات معمولا در حفاری ها از تجهیزات آشکارسازی پیس از حفاری استفاده نمی کنند و این امر موجب خسارت به شبکه لوله آب میشود تجهیزات آشکارسازی زیرسطحی UGD Instrument ، مسیریاب لوله و کابل (لوله یاب کابل یاب خطوط فلزی) EM Locator، دریچه یاب یا فلزیاب های تاسیساتی (مگنتومتر) Metal Detector، اسکنرهای راداری (لوله یاب کابل یاب خطوط غیرفلزی ) یا GPR پرکاربرد ترین و تجهیزات الزامی برای بررسی زیر سطح زمین قبل از حفاری می باشد. با استفاده از تجهیزات آشکارسازی سرعت اجرای پروژه ها افزایش یافته و خسارات مالی و جانی ناشی از صدمه به لوله ها و کابل ها بشدت کاهش می یابد.

6- انشعابات غیرمجاز Illegal Connection:

یکی از شایع ترین عوامل ایجاد صدمه فیزیکی به شبکه تاسیسات آب در برخی کشورها و متاسفانه کشور ایران ، توسعه انشعابات غیرمجاز در مشترکین مسکونی می باشد که موجب تعداد بالای صدمه فیزیکی و نشت در شبکه انشعاب مشترکین مشود و تغییر بافت رطوبتی خاک محل موجب بروز نشت های حاصل از خردگی میشود.
انشعابات غیرمجاز در محیط های صنعتی ، کارخانجات ، کارگاه های صنعتی ، دامداری ها ، صنایع کشاورزی ، کارواش ها و … نیز موجب ایجاد صدمه به لوله ها در زمان حفاری و اجرای غیراصولی انشعاب به غیر از ایجاد آلودگی های محیط زیستی ، نشت در محل انشعاب های غیرمجاز را موجب میشوند.
با مطالعه مقاله «انواع انشعابات غیرمجاز آب و میعانات نفتی و تکنیک های آشکارسازی آنها» این معظل شبکه تاسیسات زیرزمینی را بهتر بشناسیم و با علم به مدل های رایج، بهترین روشهای کشف و مقابله با آنها را استفاده کنیم.

با توجه به اهمیت آب بعنوان یکی از ارکان توسعه و تدام زندگی و صنعت و رشد یک جامعه ، نشت تاسیسات آب می تواند آسیب های بسیاری به دیگر زیرساخت های شهری و صنعتی وارد نماید این مقاله اهمیت شناخت چگونگی ایجاد نشت را در درجه نخست و نشت یاب و نشت یابی تاسیسات آب را در مرحله بعد تشریح می کند. لازم به ذکر است نشت یاب آب ابزاری جهت کشف نشت آب می باشد و سیاست ها و برنامه ریزی های کلان در جلوگیری از بروز نشت از اهمیت استراتژیکی برخوردار است.

با آرزوی مفید بودن اطلاعات این مقاله امیدواریم با یکدیگر گامی در سربلندی و آبادانی کشور عزیزمان ایران برداریم.

محتوای فنی ، آیکون ها ، تصاویر و کلیه حقوق مادی و معنوی این مقاله متعلق به شرکت دانش بنیان فرآیند ارقام پرداز می باشد و به منظور توسعه دانش و بهره مندی یکایک کارشناسان و متخصصین این حوزه از اطلاعات و تجربیات این شرکت استفاده از عکس ها و اطلاعات این مقاله بدون هیچگونه تغییر و با درج نام مقاله و نام شرکت دانش بنیان فرآیند ارقام پرداز بلامانع است.